İşletim sistemi, bilgisayarın açılışı esnasında hafızaya yüklenen ve yüklendikten sonra diğer yazılımların çalışması için bir temel görevi gören bir yazılımdır. Diğer yazılımlara genel olarak “uygulama” yazılımları adı verilir. Uygulama yazılımları, işletim sistemi tarafından sağlanan temel uygulama parçacıklarını çeşitli şekillerde kullanarak değişik gereksinimlere cevap vermektedirler.
İşletim sistemi, bilgisayardaki programları ve verileri içeren, çeşitli yazılım kaynaklarını yürüten ve bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten bir yazılımdır.
İşletim Sistemleri Nasıl Çalışır?
Bilgisayarımızın açma tuşuna basmamızla birlikte;
BIOS (açılış ekranı)’un açılıp donanım parçalarını tanıdıktan sonra harddiskten gelen verileri işlemeye başlamasıyla işletim sistemi kendini açmaya başlar.
Açılış sırasında işletim sistemimiz kendisini belleğe atarak hafızadan çalışmaya başlar.
Açıldıktan sonra ekran görüntüsü gelince, içerideki uygulamalar açılmaya başlar.
Bu uygulamaların açılmasının tamamlanmasından sonra çalışma işlemi bitmiş olup, işlem yapmaya başlarsınız.
İşletim Sistemi Çeşitleri Nelerdir?
İşletim sistemleri kod yapısına göre ikiye ayrılır. Kapalı kaynak kodlu işletim sistemleri sistem yapısına müdahaleye kapalıdır ve işletim sistemi geliştirilemez. Açık kaynak kodlu işletim sistemleri ise her türlü müdahaleye açık ve geliştirilmeye müsait bir yapıya sahiptir.
1.Kapalı Kaynak Kodlu İşletim Sistemleri
Microsoft Windows: Kişisel bilgisayarlarda en çok tercih edilen işletim sistemidir. Microsoft Windows, 1981 yılında ilk olarak MS-DOS işletim sistemi üzerine IBM tarafından piyasaya sürülmüştür. MS-DOS’un gelişmesiyle ilk Windows sürümü olan Windows 95 piyasaya çıkmıştır. Windows 95’ten 3 yıl sonra Windows 98 ile ilk olarak exe tabanlı uygulama yapılmıştır. 98’den sonra XP’nin hayatımıza girmesiyle yeni nesil işletim sistemleri şekillenmiştir. Masaüstü bilgisayarlarda Windows, diğer işletim sistemlerinden çok daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Windows sürümleri:
Mac OS X: Apple şirketi tarafından çıkarılan grafik ve animasyon üzerine yoğunlaşan kişiler tarafından tercih edilen bir işletim sistemi türüdür. Bu işletim sistemi Apple markası altında macbook, macbook pro, imac, macserver ve macbook air gibi kendi bilgisayarları üzerinde kurulu olarak gelir ve satın alınamaz. Mac OSX sürümleri:
2.Açık Kaynak Kodlu İşletim Sistemleri(Linux)
Açık kaynak kodlu işletim sistemidir. Bu işletim sistemi kol saatinden bilgisayara her işlevde kullanılır. Linux işletim sistemleri Windows, Mac gibi işletim sistemleri içerisinde ikinci bir işletim sistemi olarak çalışabilmektedir.
Linux işletim sistemi kişiye özel kodlanabilir ve tasarlanabilir olması onu kişiye ait yapmaktadır. Ama Windows Kurulu bir işletim sisteminde olan programların birçoğu Linux işletim sisteminde yoktur. En kötü yanı da Windows ortamında kurulu olan programın Linux’ta çalışmamasıdır. Linux adı altında birçok açık kaynak kodlu işletim sistemi mevcuttur. Bunlar;
Chrome OS: Google tarafından Linux çekirdeği esas alınarak tasarlanmış bir işletim sistemidir. Chrome yeni bir işletim sistemidir. Şu an da Chrome sadece internet için hazırlanmış bir işletim sistemidir.
Pardus (Türkiye): Türkiye’de TÜBİTAK tarafından geliştirilen bir Linux dağıtımı olan işletim sistemi. Planlamasına 2003 yılında başlanmış olup ilk kararlı sürümü 27 Aralık 2005’te yayınlanmıştır.
Ubuntu: Linux tabanlı özgür ve ücretsiz bir işletim sistemidir. Bilgisayarlar, sunucular ve akıllı telefonlara yönelik olarak geliştirilmektedir. Ubuntu projesi Linux ve özgür yazılımın, bilgisayar kullanıcılarının günlük yaşamının bir parçası haline gelmesi amacıyla başlatılmış olup ilk kararlı masaüstü sürümü Ekim 2004’te yayınlanmıştır. Ubuntu’nun masaüstü sürümü günümüzde 40 milyonu aşkın kullanıcı sayısıyla dünyanın en yaygın kullanılan masaüstü Linux dağıtımı konumundadır.
CentOS: Red Hat firmasının dağıtımı olan Red Hat Enterprise Linux (RHEL) kaynak kodları üzerine kurulu ve bu dağıtım ile uyumlu bir linux dağıtımıdır. Bağımsız bir grup tarafından geliştirilen işletim sisteminin isminin açılımı The Community ENTerprise Operating System biçimindedir. Ocak 7, 2014 tarihli bir bildiri ile CentOS geliştirici lideri Karanbir Singh, CentOS’un RedHat ekibine dahil olduğunu bildirmiştir.
FreeDos: Microsoft’un 1999’da MS-DOS’u geliştirmeyi durdurması üzerine serbest DOS’u yaşatmak için doğmuş GNU Genel Kamu Lisansı kapsamında açık kaynaklı gelişmiş bir DOS tabanlı işletim sistemidir. Amacı DOS ile %100 uyumlu olmaktır ve bu hedefe neredeyse tümüyle ulaşılmıştır. Bu işletim sistemi ile yine açık kaynaklı Arachne web tarayıcısını kullanarak, çok eski bilgisayarlar ile internete bağlanmak mümkündür. Piyasada herhangi bir işletim sistemi yüklenmeyerek satılan bilgisayarlar da FreeDos olarak sunulmaktadır. Bazı kullanıcılar FreeDos’un ücretsiz olmasından dolayı daha ucuz fiyata satılan FreeDos yüklü masaüstü bilgisayar ve dizüstü bilgisayarlara rağbet göstermektedir.
İşletim Sistemlerinin Kullanım Oranları
Yayınladığı bir raporla NetMarketShare isimli kuruluş bilgisayarlardaki işletim sistemlerinin kullanım oranlarını açıkladı. Oranlara baktığımızda tahmin edilenden çok daha farklı bir tablo bizi karşılıyor. En çok kullanılan işletim sistemlerinden ilk dördü Windows sürümü iken, Apple’ın işletim sistemi Mac OS beşinci sırada yer alıyor.
Paylaşılan oranlarda sadece Windows değil, bilgisayar dünyasındaki tüm işletim sistemleri hesaba katılıyor. Microsoft’un bugüne kadar yayınladığı en iyi işletim sistemi olarak gösterilen Windows 7, dünyadaki bilgisayarların neredeyse yarısında halen daha aktif bir şekilde kullanılıyor. Windows 7’yi yaklaşık %20 oranıyla Windows 10 ve yaklaşık %10 oranıyla Windows XP takip ediyor. Apple’ın OS X 10.11 işletim sistemi ise yaklaşık %5 oranıyla beşinci sırada yer alıyor.
