Ergonomi Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?

Ergonomiye kısaca “fiziksel çevrenin insana uyumlaştırılması süreci” diyebiliriz. Günümüz endüstri çağında makine-insan arasındaki artan ilişkiler, insana uyumlu çevre, eşya, makine, ofis vs. gibi fiziksel çevre birimlerinin yaratılması çabalarını zorunlu kılıyor. Öyle ki artık sadece fiziksel çevrenin ergonomisinden değil, doğrudan insanın zihnine seslenen bilgisayar yazılımları, Internet, web dizaynı vs. gibi öğelerin de insana uyumundan (Zihinsel algılama, kolay kontrol edebilme ve yönlendirebilme açısından) bahsedebiliyoruz.

Bu anlamda ergonomi, birçok bilimsel disiplinin ortak çalışma alanı olan (Başta mühendislik, mimarlık, tıp, fizyoloji, anatomi, psikoloji, sosyoloji olmak üzere) bir yaklaşımlar bütünüdür. Tüm bu bilimsel disiplinler ortaklaşa bir insana uyumlaştırılmış ideal makine-çevre sisteminin arayışı içindedirler. Elbette ki bu arayışın temel amacı, sadece insanın kendisiyle barışık uyumlu bir çevrede yaşaması değil, en önemli üretim faktörü olan insan gücünün (ya da işgücünün) rahat, kolay ve sağlıklı bir şekilde üretim ve ekonomik faaliyetlerini sürdürebilmesini sağlayan makine, teçhizat, ofis, fabrika düzeni vs.nin yaratılması isteğidir.

Çünkü bilinmektedir ki, insanın verimli çalışması, en iyiyi üretmesi ve ekonomik faaliyetlere en etkin şekilde katılabilmesi, bu ideal uyumun yakalanabilmesine bağlıdır.

Ofis Düzeni

Ofis düzeni, tüm bu ergonomi çalışmalarının merkezinde bulunur. Belki de bunun temel nedeni, hem ofis düzeninin ergonomik iyileştirmeler için oldukça esnek ve değiştirilebilir olması hem de ofis düzenindeki bu iyileştirme çalışmalarının sonucunun daha çabuk verimliliğe dönüşebilmesinde yatıyor.

Ergonomi Çeşitleri

Yunan ergon ( iş ) ve nomos ( yasa ) kelimelerinden türetilen ergonomi işbilimi anlamına gelir ve beşeri faaliyetleri bütün yönleriyle genişleten sistem odaklı bir disiplindir. Ergonomi uzmanlarının bu disiplini kapsamlı bir biçimde anlaması gerekir. Ergonomi fiziksel, bilişsel, sosyal, organizasyonel, çevresel ve ilgili diğer faktörleri göz önünde bulunduran bütünsel bir yaklaşımdır. Ergonomi uzmanları genellikle belirli ekonomik sektörler veya uygulama alanları üzerinde çalışmalar yapar. Uygulama alanları ayrışık değildir ve sürekli olarak evrim geçirir. Yeniler yaratılır ve eski olanlar yeni bir perspektifle ele alınır.

Belirli insan özelliklerini veya insan etkileşiminin ayırt edici özelliklerini temsil eden daha derin yetkinlikler olduğundan bu disiplinin farklı uzmanlık alanları ve çeşitleri vardır.

Fiziksel Ergonomi

Fiziksel ergonomi fiziksel aktivitelerle alakalı olduğu için insanın anatomik, antropometrik, fizyolojik ve biyomekanik özellikleriyle ilgilenir. Çalışma duruşları, malzeme yönetimi, tekrarlanan hareketler, iş kaynaklı kas-iskelet sistemi hastalıkları, işyeri yerleşimi, güvenlik ve sağlık fiziksel ergonominin ilgilendiği konulardır.

Kavramsal Ergonomi

Kavramsal ergonomi insanlar ve sistemin diğer unsurları arasındaki etkileşimleri etkilediği için algı, bellek ve muhakeme gibi zihinsel işlemlerle ilgilenir. Kavramsal ergonomi insan sistemi tasarımıyla alakalı olduğu için zihinsel çalışma yükü, karar verme, nitelikli performans, insan-bilgisayar etkileşimi, güvenilirlik, iş stresi ve eğitim konularıyla ilgilenir.

Organizasyonel Ergonomi

Organizasyonel ergonomi örgütsel yapılar, politikalar ve süreçlerde dahil sosyoteknik sistemlerin optimizasyonuyla ilgilenir. İletişim, ekip kaynak yönetimi, iş tasarımı, çalışma saatlerinin tasarlanması, ekip çalışması, katılımcı tasarım, topluluk ergonomisi, işbirlikçi çalışma, yeni iş paradigmaları, sanal örgütlenmeler, tele iş ve kalite yönetimi organizasyonel ergonominin ilgilendiği konulardır.