Yazılım

Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler. Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar. Bilgisayara yüklenen her türlü program yazılımdır. Yazılım, kullanıcıların bilgisayarda işlerini yapmalarına imkan veren tüm programlara verilen genel addır. Yazılımlar; Sistem Yazılımları ve Uygulama Yazılımları olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar.

Uygulama Yazılımları

Kullanıcıların belli başlı bazı işlemleri yapmalarına imkan veren yazılımlardır. Uygulama yazılımlarının geliştirilmesi için programlama dilleri ve diğer bazı uygulama geliştirme araçları kullanılır. Uygulama yazılımları genellikle belli bir işletim sistemi altında çalıştırılmak üzere hazırlanır. Örneğin, Windows işletim sistemi altında çalıştırılmak üzere hazırlanan bir kelime işlem programı Android veya Machintosh işletim sistemini kullanan kişisel bilgisayarlarda çalışmayacaktır.
Günümüzde bilgisayar sistemleri için geliştirilmiş çok sayıda genel amaçlı uygulama yazılımı mevcuttur. Bunların sayısı ve özellikleri her geçen gün hızla artmaktadır. Bu yazılımlardan kişi ve kurumlarca en yaygın olarak kullanılanları; kelime işlem programları, elektronik hesap tablosu programları, sunum programları, dosya yönetim, internet tarayıcı, media oynatıcı ve antivirüs programlarıdır.

Kelime İşlemci Programları: Bilgisayarın, çok güçlü özellikleri olan bir daktilo makinesi gibi kullanılması özelliğini sağlayan programlardır. Hazırlamak istediğiniz belgede grafik, tablo, resim, dipnot ve belgeyi birden fazla sütun halinde düzenlemek gibi özellikleri sağlarlar. Bu programlar diğer genel amaçlı uygulama yazılımlarına oranla çok daha yaygın kullanılmaktadır. Örnek: Microsoft Word, LibreOffice Writer, OpenOffice Writer, Abiword, Apple iWork – Pages, Google Docs

Elektronik Tablolama Programları: Hesap tablosu programları bilgisayar sistemini son derece özellikli bir elektronik hesap makinesine dönüştüren programlardır. En basit özelliği verileri oldukları gibi tablo şeklinde listelemek olduğu gibi, verileri alıp çeşitli türlerde grafiklere dönüştürme özelliğine de sahiptirler. Örnek: Excel, Lotus 123, Quattro Pro

Sunum Programları: Belli bir konuda yapılan araştırmanın ve/veya hazırlanan raporların sonuçlarını bilgisayar yardımıyla diğer kişilere anlatmak için kullanılır. Sunum genellikle bilgisayara bağlı bulunan bir projeksiyon cihazı yardımıyla yapılır. Bu uygulamalar her türlü grafik, ses ve video görüntülerinin kullanılmasına imkân verir. Örnek: Microsoft Powerpoint, Prezi, Zoho Show, Emaze, Powtoon…

Media Oynatıcılar (Players): Her türlü müzik ve video dosyasını açmaya yarayan programlardır. Örnek: Windows Media Player, iTunes, GomPlayer, Real Player…

Antivirüs Programları: Bilgisayarları zararlı yazılımlara ve virüslere karşı koruyan programlardır. Örnek: Kaspersky, Eset NOD32, Norton, Avast, AVG, Avira Antivir…

Sistem Yazılımları

Uygulama yazılımları ile bilgisayar donanımı arasında aracılık eden yani bilgisayar sisteminin pürüzsüz bir şekilde çalışmasını sağlayan yazılımlardır.

İşletim Sistemi Yazılımları: Bir işletim sistemi, bilgisayar kaynaklarının yönetimi ve kontrolünü sağlayan yani bilgisayar sisteminin yapacağı işleri yöneten programlar bütünüdür. Kullanıcıya bilgisayarın kaynaklarını mantıksal bir ortamda yönetme ve yönlendirme imkanı verir, pek çok fonksiyonu ise kullanıcının haberi bile olmadan kendisi üstlenir. Bir işletim sisteminin gerçekleştireceği temel işlemler;

Merkezi İşlem Birimini farklı işlere yönlendirmek, yönetmek,

Ana belleği yönetmek,

Harici kayıt cihazlarını yönetmek,

Giriş/çıkışları kontrol etmek,

Bilgisayar sisteminin güvenliği ve kontrolünü sağlamaktır.

Sürücüler (Drivers): Bilgisayarınızın donanım aygıtlarıyla iletişim kurmasını sağlayan yazılımdır. Sürücüler olmadan, bilgisayarınıza bağlı aygıtlar (fare, klavye…) düzgün çalışmaz. Örneklendirmek gerekirse ne olduğunu bilmediğiniz bir aygıt ile karşılaştığınızı düşünün.Yapacağınız iş kullanma kılavuzunu okuyarak aygıtın ne olduğunu, ne işe yaradığını ve nasıl kullanılacağını öğrenmektir.İşte bilgisayar için de sürücü bir nevi kullanma kılavuzudur.

Zararlı Yazılımlar
Buraya kadar anlattığımız faydalı yazılımların yanı sıra, faydalı yazılımlara zarar veren ya da kullanıcı dosyaları üzerinde tahribat yapan zararlı yazılımlar da vardır. Bu yazılımlara genel bir ifadeyle zararlı yazılımlar yada “bilgisayar virüsleri” denir. Bilgisayar virüsleri kendi kendilerini çoğaltabilen, bir bilgisayardan diğerine yayılabilen ve çoğu kez bilgisayar sistemlerine kasten zarar vermek için yazılmış programlardır. Virüsler sonuçta verecekleri zarara göre ya ilk çalıştırmada faaliyete geçerler ya da olabildiğince yayılmayı bekleyip toplu zarar verme yolunu seçebilirler. Türleri ne olursa olsun virüslerin amacı o bilgisayara bir yoldan zarar vermektir.

Virüslerin Özellikleri

Çalıştırılabilir

Kendi kendini kopyalayabilir

Diğer program ve komutları kendi isteği doğrultusunda yönetebilir

Kendini yenileyebilir

Kendini gizleyebilir

Virüslerin Zararları

Disketleri formatlayabilir, kopyalayabilir.

Dosyaların adlarını silip veya değiştirebilir.

Başka bilgisayarların belleğine dosyaları yükler veya belleklerinden dosyaları silebilir.

Programın işleyişinde aksaklıklar getireceği gibi bilgisayarın çalışmasını engelleyerek veya bozarak zarar verebilirler.

Bilgisayarda yavaşlama kilitlenme ve bazen dosyaların bozulmasına neden olurlar.

Harddiskin formatlanmasına biosların silinmesine neden olurlar.

Bilgisayara Virüs Bulaştığı Nasıl Anlaşılır

Eğer bilgisayarınıza virüs bulaşmışsa, bu durumda bilgisayarınızda normal olmayan bazı durumlar gözlemleyebilirsiniz;

Bilgisayarınız geç açılır, geç kapanır.

Program yüklemeleri normalden daha fazla zaman alır.

Programların normal çalışmaları bozulur.

Programlar kendilerine ait olmayan hata mesajları görüntülerler.

Dosyalar kaybolur.

Dosya bilgileri değişir.

Nasıl oluştuğu bilinmeyen dosya ve dizinler belirir.

---

Yazılım konusu ile ilgili sunum dosyasına (yakında) ve konu testine aşağıdan ulaşabilirsiniz.